Hiç kimse boşanmak için evlenmemektedir. Ancak kimi zaman çiftler evliliklerini sonlandırmak istemektedir. Bu noktada boşanma hukuku devreye girmektedir. Çiftler bazen evliliklerini birbirlerine zarar verici, manen yaralayıcı olaylarla noktalamak istemezler. Açık bir ifadeyle; kişiler evlenirken olduğu gibi, boşanırken de anlaşabilmektedirler. Eşlerin bu şekilde karşılıklı anlaşarak gerçekleştirdikleri boşanma türü ‘’anlaşmalı boşanma’’ diğer adı ile ‘’çekişmesiz boşanma’’ dır. Bu tür boşanma davalarında eşler boşanmaya neden olan hususları dilekçelerinde belirtmek zorunda olmayıp sadece boşanma iradelerini beyan etmek suretiyle boşanabilmektedirler.  Anlaşmalı boşanma davası kuşkusuz boşanma davaları içerisinde en hızlı, en ekonomik ve en medeni boşanma türüdür.

Anlaşmalı boşanma türü Türk Medeni Kanunu’nda ilgili maddede hüküm altına alınmıştır. Buna göre:

      ‘’Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu halde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. Bu halde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.’’

Yukarıda belirtilen maddeye göre; evlilik en az 1 yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin anlaşmalı boşanma davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış kabul edilir. Böylece anlaşmalı boşanma gerçekleşmiş olur. Burada önemle belirtmek isterim ki; tarafların iradelerinin kabul edilebilmesi için en az 1 yıllık evlilik sürecini doldurmuş olmalarını aramaktadır. Bir yıllık evlilik deneyimi olmadan, taraflar tam olarak bir evlilik kurumuna adaptasyon süreci yaşamadan, birbirlerini iyi tanımadan bu şekilde keyfi boşanmalarının önüne geçmek için böylesi bir süre öngörülmüştür. Bu nedenle mahkeme hâkimi yargılamanın tüm aşamasında kanunda öngörülen 1 yıllık asgari sürenin geçip geçmediğini incelemek ve tespit etmek zorundadır.

Bu halde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkim tarafları bizzat dinler ve anlaşmalı boşanmaya ilişkin beyanlarını serbestçe, hiçbir baskı altında kalmadan açıkladıklarına ilişkin kanaat getirmesi gerekmektedir. Anlaşmalı boşanma protokolünde şayet belirtilmiş ise boşanmanın mali sonuçları ile varsa müşterek çocukların durumu hususunda da karar verilir. Ancak kimi zaman hâkim, tarafların ve varsa çocukların yarar ve menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri re’sen yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabul edilmesi halinde boşanmaya hükmolunur.

Kısaca özetlemek gerekirse anlaşmalı boşanma için aşağıdaki şartların sağlanmış olması gerekmektedir:

• Taraflar en az 1 yıl evli olmalıdır. Henüz 1 yılını doldurmamış evliliklerde her konuda anlaşılmış olsa dahi anlaşmalı boşanma hiçbir durumda mümkün değildir.
• İki taraf da boşanmayı kabul etmelidir.
• Boşanma ve boşanmanın fer’i sonuçları hakkında (tazminat, nafaka, velayet ve mal paylaşımı) anlaşmaya varılması, bu doğrultuda anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanmalıdır. Tarafların, bu protokol doğrultusunda serbest iradelerini hâkim huzurunda bizzat beyan etmeleri gerekmektedir.

Anlaşmalı boşanma davasında taraflar kendilerini avukatla temsil ettiriyor olsalar bile bizzat duruşmaya katılarak hâkim huzurunda özgür iradelerini beyan etmek zorundadırlar.

Hazırlanan boşanma protokolünde bir uyuşmazlık çıkmaması ve tarafların duruşmada hazır olması durumunda boşanma tek celsede sonuçlanabilmektedir.

Kural olarak boşanma, tarafların üzerinde istedikleri gibi tasarruf edebilecekleri sınırsız bir hak değildir. Bu nedenle boşanma konusunda sadece kanunda belirtilen belirli sebeplere dayanarak ve bu sebeplere ilişkin olayları ispat ederek mahkeme kararı ile boşanma gerçekleşir. Ancak anlaşmalı boşanma davası, kısmen de olsa tarafların iradesine artık taraflar arasındaki evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını farazi olarak kabul edilerek istisnai bir düzenleme olarak ortaya konulmuştur.

Peki anlaşmalı boşanma davası kanunda belirtilen ‘’evlilik süresi’’ ve ‘’dava tarihi’’ kavramları nelerdir?

Evlilik Süresi:

Anlaşmalı boşanma davası açısından evlilik süresi, tarafların evlendiği tarihten itibaren davanın açıldığı tarihe kadar geçen süreyi ifade eder. Boşanma davası sonuçlanıncaya kadar evlilik devam etse de bir yıllık süre, davanın açıldığı tarihe kadar geçen süre olarak hesaplanacaktır. Evlenme ise, Türk Medeni Kanunu’muzda eşlerin karşılıklı olarak evlenme iradelerini, evlendirmeye yetkili memur önünde beyan etmeleri halinde gerçekleşmektedir.  Bu beyanın varlığı evlenme için gerekli ve yeterlidir.

Anlaşmalı boşanma hükümlerine dayanarak boşanma davası açabilmemiz için; sadece evlenme tarihine ve boşanma davasının açıldığı tarihe bakılmaktadır. Tarafların eş olarak aynı evde ne kadar süre kaldıkları, aynı konutta müşterek bir hayat sürmüş olup olmadığı hususu anlaşmalı boşanma davasında dikkate alınmaz.

Bir örnekle somutlaştırmam gerekirse; eşler nikah sonrasında balayına gittikleri sırada aralarında çıkan tartışma sonucunda balayı dönüşü ortak konuta hiç gitmemişlerdir. 1 yıl boyunca ayrı yaşamış olmalarına rağmen; evlenme tarihinden 1 yıl sonra anlaşmalı boşanma davası açarak boşanabilirler. Tarafların ortak yaşamının olup olmadığı hususu mahkemece araştırılmayacak, yalnızca evlilik tarihi ve boşanma davasının açıldığı tarihe bakılacaktır.

Dava Tarihi: Davanın açıldığı tarih ne şekilde belirlenir?

Boşanma dava dilekçesi alındıktan sonra önce dilekçe yazı işleri müdürü tarafından havale edilir. Havale; dilekçenin geldiği tarihi belirten, havaleyi yapan kişiyi tespite yarayan bilgileri ve imzasını içeren bir kayıttır. Genel olarak havale dilekçenin üzerine yapılır. Havale üzerine gerekli harçlar ve yargılama giderleri vezneye yatırılması istenir. Harç ve giderlerin yatırılması üzerine tevzi işlemi yapılarak mahkeme bilgisi ve esas numarası verilir. Ve böylece dava havalenin yapıldığı ve harçların yatırıldığı tarih olarak kayda alınır.

Anlaşmalı Boşanma davasında 1 yıllık evlilik süresi hâkim tarafından kendiliğinden yani bir istem olmaksızın, yargılamanın tüm aşamasında incelenmektedir. Davanın açıldığı tarihte öngörülen 1 yıllık evlilik süresi için bir tek gün bile eksik olması halinde anlaşmalı boşanma davasının reddine karar verecektir.

Bir Yıllık Süre Geçmeden Boşanma Davası Açabilir Miyim?

Şayet; Anlaşmalı Boşanma hükmünde belirtilen 1 yıllık süre geçmeden taraflar anlaşmalı boşanma hükümlerine dayanarak boşanamasa bile Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen diğer boşanma sebeplerine dayanarak boşanma davası açılması mümkündür. Çünkü burada öngörülen 1 yıllık süre yalnızca anlaşmalı boşanma davası için geçerlidir. Diğer boşanma türlerinde boşanmaya neden olan olayın gerçekleşmesi ile boşanma davası açılması mümkün hale gelir.